Het Mauritshuis heeft onderzoek laten doen naar hoe de verschillende mensen kijken naar het beroemde schilderij Gezicht op Delft van Vermeer. En wat blijkt, leken kijken anders naar het schilderij dan kunstkenners. 

De leken kijken vaker en langer naar elementen als de lucht, het water van de Kolk en de kade van de stad, dus ‘gespreid' over het schilderij. De kunstkenners focussen juist meer en langer op de details van de bebouwing op het doek, zo blijkt. Beide groepen kijken naar dat laatste element, maar de niet-kunstkenner 'zwerft' meer over het schilderij dan verwacht. Uit het onderzoek bleek ook dat de bebouwing in het midden van het stadsgezicht hetgeen is waar alle deelnemers het meest op zijn gefixeerd.

In het zogenoemde eye-tracking onderzoek, in samenwerking met Motivaction en Alpha.one***, keken 40 deelnemers tien minuten met een speciale bril naar het schilderij. De bril registreerde onder andere de kijkrichting, tijdsduur en details waarnaar de deelnemers keken.

Ook arts en neurobioloog Dick Swaab (1944) mocht even alleen zijn met het schilderij. De manier waarop hij naar het schilderij keek, komt overeen met de resultaten van het onderzoek. "Iedereen kijkt in eerste instantie naar de stad, ongeacht kunstkenner of niet-kunstkenner. Mensen die weinig ervaring hebben met schilderijen schieten gelijk naar boven, beneden, van link naar rechts. Maar ze beginnen ook met kijken naar de stad, om vervolgens te focussen op verschillende dingen."

Volgens Swaab beginnen geïnteresseerde mensen met kijken door middel van de achterkant van de hersenen. "Daar worden structuren omlijnd. Vervolgens wordt informatie over kleur naar boven gestuurd, verwerkt en opgeslagen, en dingen en gezichten worden naar temporaal gestuurd. Al deze informatie verbind je weer aan elkaar om het gehele beeld te krijgen en breng je in contact met wat er in je geheugen opgeslagen ligt en met het belonend systeem als je iets mooi vindt. Hetgeen wat je boeide blijft hangen, terwijl de overige elementen worden vergeten."